EU dumpt elektronisch afval in arme landen

Europa verscheept grote hoeveelheden giftig elektronisch afval naar ontwikkelingslanden. Dat staat in een nieuw onderzoek van het Basel Action Network (BAN – Het Basel Action Network, met hoofdzetel in Seattle, strijdt al meer dan twintig jaar tegen de ecologische onrechtvaardigheid en de economische inefficiëntie van toxische handel, en zijn verwoestende effecten). BAN installeerde in het geheim gps-trackers in 314 oude computers, printers en monitors. Na twee jaar kwam de groep tot de bevinding dat 19 van deze materialen illegaal werden geëxporteerd (6%), waaronder 11 naar ontwikkelingslanden als Nigeria, Pakistan, Tanzania, Thailand, Hong Kong en Oekraïne.

Het onderzoek werpt een licht op de illegale handel van elektronische afval van de EU-landen naar Azië en Afrika, waar arbeiders, vaak kinderen, en hele gemeenschappen blootgesteld worden aan vervuiling. Dat gebeurt door methodes als verbranding of ontmanteling met chemische zuren om koper, goud, staal en aluminium uit het afval te halen.

De studie wijst verschillende EU-landen met de vinger, waaronder Oostenrijk, België, Denemarken, Duitsland, Ierland, Italië, Polen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. De UK bleek het land dat het meeste e-afval exporteerde, met vijf transporten, gevolgd door Denemarken en Ierland met elk drie transporten. BAN schat dat per jaar meer dan 350 000 ton elektronisch afval illegaal verscheept wordt van de EU naar ontwikkelingslanden – voldoende om meer dan 17 000 grote scheepscontainers te vullen.

Ook de universiteit van De Verenigde Naties documenteerde in april 2018 digitale dumping: uit een reeks inspecties bleek dat 41 500 ton gebruikte elektronische producten via auto’s, bussen en vrachtwagens werden versast van de Europese Unie en de Verenigde Staten naar Lagos in Nigeria.

Recycleren zonder bescherming

Het meest schrijnende voorbeeld van de dumping van e-waste is Agbogbloshie, een sloppenwijk in Ghana. Hier had Jim Puckett, de directeur van BAN, met steun van lokale journalisten, al vroeger gerapporteerd over tonnen geïmporteerd elektronisch materiaal, kapotgeslagen en verbrand zodat de arme bevolking nog iets van waarde uit de metalen kon halen.

Aljazeera rapporteerde in 2014 over de ramp die zich voltrekt in Agbogbloshie. Jongens van 7 tot 25 jaar kloppen met stenen en eenvoudig gereedschap op tv’s en pc’s om er metalen uit te halen, vooral koper. Ze kennen vaak de gevaren niet, dragen geen beschermende kledij en lopen rond op teenslippers. Daardoor worden ze blootgesteld aan rook en hoog toxische stoffen als cadmium, lood en kwik.

De gevolgen zijn vaak rampzalig: de inwoners hebben brandwonden, onbehandelde wonden en doen oogschade en longproblemen op. Ze lijden aan chronische misselijkheid, anorexia, slopende hoofdpijn en ademhalingsproblemen. Bijna iedereen lijdt er aan slapeloosheid. De meeste inwoners sterven er aan kanker in hun twintigerjaren.

Wetten omzeilen

E-waste uitvoeren naar ontwikkelingslanden is illegaal volgens de Europese wetten die gebaseerd zijn op de Conventie van Basel, een internationaal akkoord dat de export van elektronisch afval naar alle andere landen verbiedt.

Recycleerders hebben echter trucs ontwikkeld om die wetten te omzeilen. Ze exporteren elektronisch afval als herbruikbare producten in plaats van schadelijk afval, bijvoorbeeld door hun containers te labelen als ‘ontwikkelingshulp’ of ‘tweedehandsproducten’.

Daar komt bij dat belangrijke landen de Conventie van Basel nog steeds niet hebben goedgekeurd, waaronder de Verenigde Staten, Canada, Japan, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea, Rusland, India, Brazilië en Mexico. De gevolgen laten zich raden: volgens het onderzoek dumpen de Verenigde Staten 40 % van hun afval in andere landen.

Meer inspanningen nodig

Directeur van de BAN, Jim Puckett: “Dit onderzoek slaat terug in het gezicht van de Europese Unie, die beweert voortdurende inspanningen te doen om een circulaire economie te implementeren.” Hij roept de Europese Unie op om meer inspanningen te doen om de verplichtingen van de Basel Conventie na te komen.

Piotr Barczak, afvalexpert van het Europees Milieubureau (EEB), deelt Pucketts bezorgdheid. Hij voegt eraan toe dat de Europese Unie enkel meer problemen creëert, zowel bij zichzelf als in de rest van de wereld, door hun afval te exporteren naar ontwikkelingslanden.

“We moeten het probleem bij de bron aanpakken: de levensduur van onze elektronica verlengen en ervoor zorgen dat ze in Europa worden gerepareerd”, zegt Barczak. “Zo kunnen we een boost geven aan onze markt van tweedehandsproducten en refurbishing, zonder dat we zoveel kwaad toedienen aan andere landen. Eens een product niet meer hergebruikt kan worden, moeten we ervoor zorgen dat het afval in Europa blijft, waar de waardevolle materialen er veilig kunnen worden uitgehaald en terug in de markt kunnen gezet worden.”

Het grote e-afvalprobleem trok ook de aandacht op het Wereldeconomisch Forum in januari van dit jaar, waar een nieuw rapport over de kwestie werd voorgesteld door de Verenigde Naties. De studie concludeert: “Elektronisch afval blijft een weinig gebruikte, maar toch groeiende waardevolle grondstof.”

De wereld produceert 50 miljoen ton e-waste (elektronisch en elektrisch afval) per jaar. Dat is meer dan al de passagiersvliegtuigen die ooit gemaakt zijn samen. Slechts 20 % van dit afval wordt officieel gerecycleerd.
Het e-afval dat jaarlijks wordt geproduceerd is meer dan 62,5 miljard dollar waard, meer dan het bruto nationaal product van de meeste landen. Er zit 100 keer meer goud in een ton elektronisch afval dan in een ton gouderts.

Bron: A New Circular Vision for Electronics Time for a Global Reboot, Rapport van de Verenigde Naties

Bronnen:

Het verbod op dumping van elektronisch afval: de moeizame weg naar goedkeuring

Rapport Ban

Els Depauw november 2019

Basel Action Network (BAN): Het Basel Action Network, met hoofdzetel in Seattle, strijdt al meer dan twintig jaar tegen de ecologische onrechtvaardigheid en de economische inefficiëntie van toxische handel, en zijn verwoestende effecten.

Tags: