De computerindustrie is even vervuilend als de vliegtuigindustrie
De grote impact van de pc op het milieu zit niet in het stroomverbruik tijdens het gebruiksleven en zelfs niet zozeer in de recyclage van de pc na afloop van zijn ‘gebruiksleven’, maar in de productie ervan.
Wat is er nodig voor de productie van één pc + scherm?
- 240 kg fossiele brandstof
- 22 kg chemicaliën
- 1500 liter water
HET GROOTSTE ENERGIEPROBLEEM VAN DE COMPUTER LIGT BIJ DE PRODUCTIE.
Oplossing: Een doeltreffende strategie voor de computer is de levensduur ervan verlengen. Op die manier is het intensieve productieproces meer rendabel. Hoe langer een PC gebruikt kan worden, hoe minder nieuwe PC ’s er gemaakt moeten worden en hoe minder vervuilende processen gestart moeten worden.
“Vele mensen die niet in de IT-sector actief zijn, vergeten wel eens dat een computer een kleine chemische bom is, die wanneer de onderdelen ervan verbrand of uit elkaar gehaald worden, ernstige gezondheidsschade kan veroorzaken.”
Om zo nauwkeurig mogelijk het ecologische statuut van een computer te beoordelen, moet men verder kijken dan alleen maar naar het gebruiksleven ervan.
In een studie van de Verenigde Naties (VN) genaamd ‘Computers and the Environment’ (2003) gebruikt onderzoeker en auteur Eric Williams de methodiek van de ‘Life cycle assessment (LCA)’. Dit is de evaluatie van de milieubelasting van de totale levenscyclus van een product. Dat wil zeggen van de productie, het gebruik, de recyclage en de afvalverwerking.
Zo wordt binnen deze methodiek voor één bepaald product een optelsom gemaakt van alle verbruikte energie, water en grondstoffen, evenals van de impact van het gebruik van schadelijke stoffen.
Een analyse maken van de ecologische impact van computers op het milieu, het is een klus die minder snel geklaard is dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. Er moet met heel wat factoren rekening gehouden worden. Heel uiteenlopende zaken zijn elk op een verschillende manier van belang .
Bovendien is het soms moeilijk te bepalen hoe bepaalde facetten tegen mekaar moeten afgewogen worden. Wat is bijvoorbeeld meer doorslaggevend: energieverbruik of het gebruik van gevaarlijke grondstoffen?
Veel producenten geven bovendien niet zomaar informatie vrij over hun productieprocessen. De computerindustrie is een snel evoluerende hightech industrie. Precieze gegevens over productiemethodes worden uit bescherming tegen de concurrentie niet zomaar vrijgegeven.
Dat is duidelijk een handicap voor de ‘Life Cycle Assessment’ benadering.
Ondanks deze obstakels bij het onderzoek zijn de onderzoekers van de Verenigde Naties toch tot erg sprekende conclusies kunnen komen over de milieu-impact van computers.
Wij zetten in wat volgt enkele conclusies en bedenkingen op een rijtje over energieverbruik, het gebruik van schadelijke stoffen en grondstoffen in het algemeen, en over waterverbruik in de computerindustrie.
“We zijn aangewezen zuinig om te springen met de stoffen waar onze technologie, wetenschap en welvaart op gevestigd zijn. We moeten vermijden dat we op een dag geconfronteerd worden met het feit dat deze stoffen niet meer beschikbaar zijn.”
1. ENERGIEVERBRUIK
Een computer maken is een bijzonder energieverslindend proces. Dit komt omdat het om een hightech product gaat, waarvoor veel extensieve processen nodig zijn om de complexe onderdelen te vervaardigen.
Zo kost het maken van microchips een schat aan fossiele brandstoffen. Om het aantal chips, nodig voor 1 computer, te produceren is er 94 kg fossiele brandstof nodig. In totaal kost de productie van 1 computer met een CRT-scherm volgens de studie van Williams 240 kg fossiele brandstof.
Om een computer te produceren is dus een hoeveelheid brandstof nodig die negen keer hoger ligt dan zijn eigen gewicht. Voor de productie van een wagen is 2000 kg fossiele brandstof nodig, een gewicht dat slechts twee keer hoger ligt dan zijn eigen gewicht.
Vergelijken we even het energieverbruik van productie en gebruiksleven van een computer met dat van een ijskast, dan komen we tot volgende ontluisterende slotsom: in het geval van de levenscyclus van een computer bedraagt de verbruikte energie tijdens het gebruiksleven slechts 25% van het totaal; in het geval van een ijskast gaat 96% van het totale energieverbruik op aan het gebruik ervan.
Het grootste energieprobleem van de computer ligt dus ontegensprekelijk bij de productie!
Daarom vergt het milieuvriendelijker maken van een computer een heel andere aanpak dan het milieuvriendelijker maken van een ijskast. Bij de ijskast volstaat het om het verbruik van elektriciteit efficiënter te maken. Een doeltreffende strategie voor de computer is de levensduur ervan verlengen. Op die manier is het intensieve productieproces meer rendabel.
2. SCHADELIJKE STOFFEN
Men ziet het er niet onmiddellijk aan maar bij de productie van een pc werd een uitgebreid gamma aan schadelijke stoffen gebruikt, zoals allerhande chemicaliën en zware metalen. Vooral in de productie van printplaten en chips sluipen erg veel van deze grondstoffen. En dan zijn er de broomhoudende vlamvertragers in de kunststofstructuren van de pc. Uit diverse onderzoeken is gebleken hoe moedermelk alsmaar meer residu’s van dergelijke schadelijke stoffen bevat.
Als gewone consument zijn weinigen onder ons er zich van bewust dat een computer een kleine chemische bom is. Wanneer de onderdelen ervan uit elkaar gehaald worden of op een stort terecht komen, vormen zij een ernstig gezondheidsrisico voor de mensen die er rechtstreeks mee in contact komen en voor het milieu waarin de resten van deze stoffen ongemerkt wegsijpelen. Op heel wat plaatsen wordt computerafval nog verbrand met zware luchtpollutie als gevolg.
“De beste manier om de gemiddelde leeftijd van een computer te verhogen is het kopen van tweedehands computers. Zo krijgen immers computers die voor de ene niet meer voldoen, een tweede leven voor mensen met lagere eisen.”
3. HET GEBRUIK VAN GRONDSTOFFEN, ALGEMEEN
In computers worden onder meer koper, goud, zilver, aluminium, tin en nikkel gebruikt. Los van de vervuilende impact die deze op het milieu hebben als ze vrijkomen op het einde van de levenscyclus, zijn deze grondstoffen ook beperkt in voorraad.
Gezien onze afhankelijkheid ervan in de huidige hightech wereld, kunnen we er maar best zuinig mee omspringen. Vergeet trouwens niet dat de ontginning van deze grondstoffen een proces is dat op zichzelf ook energie-intensief en vervuilend is.
4. HET VERBRUIK VAN WATER
Ook het verbruik van water in een industrieel proces is een niet onbelangrijke milieuparameter. We willen u in deze tekst niet moe maken met details. Maar het volstaat wellicht u te vertellen dat productieprocessen waarbij veel chemicaliën worden gebruikt, ook erg veel water vereisen voor de vele spoelingen die nodig zijn om tot een eindproduct te komen. En vervolgens zijn er weer allerhande voorzorgen nodig om te voorkomen dat die vervuilde water in onze leefomgeving terecht komt…
BESLUIT
We zijn aangewezen zuinig om te springen met de stoffen waar onze technologie, wetenschap en welvaart op gevestigd zijn. We moeten vermijden dat we op een dag geconfronteerd zullen worden met het feit dat deze stoffen niet meer beschikbaar zijn. Dit doen we door het gebruik ervan te beperken. En als we deze stoffen gebruiken, door dit zo lang mogelijk te laten renderen.
Hoe langer een PC gebruikt kan worden, hoe minder nieuwe PC ’s er gemaakt moeten worden, hoe minder grondstoffen en energie verbruikt worden en hoe minder afval geproduceerd wordt.
Jammer genoeg past men deze strategie in realiteit amper toe. Integendeel, PC ’s worden steeds sneller en sneller doorverwezen naar de vuilbak, en mensen kopen steeds sneller een nieuwe. Een dramatische ontwikkeling waar weinigen zich echter rekenschap van geven.
De beste manier om de gemiddelde leeftijd van een computer te verhogen is het kopen van tweedehands computers en het upgraden van uw bestaande pc. Zo krijgen immers computers die voor de ene niet meer voldoen, een tweede leven voor mensen met andere eisen. Alleen zo worden computers echt op een vooruitziende, intelligente en duurzame manier ingezet.
Gert De Schutter en Eva Schoeters, 2009