Eu recycleert maar vergeet afvalberg elektronica te verkleinen
In 2012 keurde het Europees parlement een nieuwe Europese wetgeving voor de verwerking van elektronisch afval goed. Een stap in de goede richting: de lidstaten worden verplicht meer elektronisch afval in te zamelen. In haar motivatie voor de nieuwe wetgeving spreekt de EU over de niet te overziene groei elektronisch afval de komende decennia: 12 miljoen ton e-waste tegen 2020. Maar is het dan niet naïef om enkel op het einde van de levenscyclus van een product actie te ondernemen? We zijn al jaren fan van de slogan ‘Reduce, Reuse, Recycle’ maar Europa heeft het alleen op de derde R begrepen.
Is Europa zich bewust van de hoeveelheid grondstoffen die nodig is voor de productie van bijvoorbeeld een pc? En van de vervuiling die er met het productieproces gepaard gaat? En dat alles voor een product dat vanaf dag één een wegwerpproduct is. Zelfs al haal je er aan het einde van zijn korte leven alle herbruikbaars uit, er zijn al onnoemelijk veel grondstoffen onherroepelijk verloren.
Om de elektronica-industrie werkelijk duurzamer te maken, is de oplossing volgens Eric Williams, duurzaamheidswetenschapper aan het Global Institute for Sustainability, eenvoudig: we moeten onze elektronica zo lang mogelijk in leven houden. Eenvoudig, maar niet gemakkelijk.
Wegwerpproduct vanaf dag 1
De realiteit is dat een groot deel van deze producten, zoals gezegd, vanaf dag één wegwerpproducten zijn. De manier waarop ze gemaakt worden, compact en kwetsbaar, niet moduleerbaar en vrijwel niet te herstellen, maakt dat ze een kort leven beschoren zijn. En dat is waar deze industrie ook op ingesteld is. Zoals William Painter, uitvinder van de kroonkurk al zei: ‘Wil je rijk worden, maak dan iets dat de mensen weg gooien’.
Om werkelijk duurzaam om te gaan met elektronica moet ingegrepen worden op de eerste twee R’en: Reduce en Reuse. De twee gaan hand in hand. Dit kan door een ander economisch circuit te stimuleren en te promoten, de economie van het herstel. En misschien zelfs door producenten te stimuleren (of te verplichten) producten te ontwikkelen die duurzaam – want te herstellen – zijn: producten met vervangbare onderdelen, moduleerbaar en gestandaardiseerd.
Herstellen duurder dan vervangen
Om echt duurzaam om te gaan met grondstoffen en een hopeloze afvalberg te voorkomen, moeten er gesleuteld worden aan de perverse realiteit van de elektronica-industrie: herstellen van een product is duurder dan de aankoop van een nieuw toestel. Het spreekt voor zich dat hier ook nieuwe jobs uit zouden voortvloeien.
En als die langere levenscyclus dan uiteindelijk afgelopen is, dan is het pas echt tijd om werk te maken van een hogere recyclagegraad. Dan pas kunnen we werkelijk geloven dat het Europa menens is met het verkleinen van de afvalberg: als er tools ontwikkeld worden die het lang leven van elektronica stimuleren, zoals keurmerken, controles, wetgeving, verlaagde BTW tarieven voor herstelwerken, …
Een Europa met inzicht en visie laat zich niet louter leiden door de lobby van de boomende afvalindustrie.
Gert De schutter en Eva Schoeters
2013